आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी (IMF) ने रविवारी सांगितले की, जूनमध्ये युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस (UPI) ने ₹२४.०३ लाख कोटींपेक्षा जास्त व्यवहार केले आहेत आणि जलद पेमेंट्समध्ये भारत जागतिक स्तरावर आघाडीवर आहे. जूनमध्ये युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस (UPI) ने १८.३९ अब्ज व्यवहार केले आहेत.
गेल्या वर्षी जूनमध्ये, UPI ने १३.८८ अब्ज व्यवहार नोंदवले होते. या वर्षी १८.३९ अब्ज पर्यंत वाढ ही वार्षिक (YoY) वाढ आहे.
सध्या, UPI भारतातील सर्व डिजिटल व्यवहारांपैकी ८५ टक्के आणि जागतिक स्तरावर सर्व रिअल-टाइम डिजिटल पेमेंटपैकी जवळजवळ ५० टक्के व्यवहारांना शक्ती देते, असे अहवालात नमूद केले आहे.
ते आता दररोज ६४० दशलक्षाहून अधिक व्यवहार हाताळते, जे दररोज सुमारे ६३९ दशलक्ष व्यवहार प्रक्रिया करणाऱ्या व्हिसासारख्या जागतिक दिग्गजांना मागे टाकते.
UPI ने फक्त नऊ वर्षांत या प्रमाणात पोहोचले आहे हे लक्षात घेता ही कामगिरी विशेषतः महत्त्वपूर्ण आहे.
हे व्यासपीठ सध्या ४९१ दशलक्ष व्यक्ती आणि ६५ दशलक्ष व्यापाऱ्यांना सेवा देते, जे एकाच एकत्रित प्रणालीद्वारे ६७५ बँकांना जोडते.
देशभरातील लोकांना – विशेषतः ग्रामीण आणि लहान शहरांमधील लोकांना – सहज आणि परवडणाऱ्या दरात डिजिटल वित्तीय सेवा उपलब्ध करून देऊन आर्थिक समावेशनाला चालना देण्यात त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.
आयएमएफच्या अहवालात अधोरेखित केले आहे की भारताचे यश हे अनेक वर्षांच्या डिजिटल पायाभूत कामाचे आणि समावेशक वाढीसाठी तंत्रज्ञानाचा वापर करण्याच्या मजबूत दृष्टिकोनाचे परिणाम आहे.
पेमेंट सिस्टम म्हणून सुरू झालेली यूपीआय आता सार्वजनिक डिजिटल पायाभूत सुविधांमध्ये जागतिक बेंचमार्क बनली आहे.
त्याचा प्रभाव आता भारतापुरता मर्यादित नाही. यूपीआय आधीच सात देशांमध्ये उपलब्ध आहे, ज्यात युएई, सिंगापूर, भूतान, नेपाळ, श्रीलंका, फ्रान्स आणि मॉरिशस यांचा समावेश आहे.
फ्रान्समध्ये त्याची सुरुवात युरोपमध्ये औपचारिक प्रवेशाची आहे, ज्यामुळे तेथे प्रवास करणाऱ्या किंवा राहणाऱ्या भारतीयांना अखंड पेमेंट करता येते.
ब्रिक्स गटात, ज्याने अलीकडेच सहा नवीन सदस्य देश जोडले आहेत, त्यामध्ये यूपीआयला एक मानक पेमेंट सिस्टम म्हणून स्वीकारण्याचा भारत प्रयत्न करत आहे.
जर हे पाऊल स्वीकारले गेले तर सीमापार पेमेंट जलद, स्वस्त आणि अधिक सुरक्षित होऊ शकते – जागतिक डिजिटल लीडर म्हणून भारताचे स्थान आणखी मजबूत होईल, असे अहवालात म्हटले आहे.
२०१६ मध्ये नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) ने सुरू केलेल्या UPI ने डिजिटल पेमेंट्स सोपे, जलद आणि सुलभ बनवून क्रांती घडवून आणली आहे.
मोबाईल फोनवर फक्त काही टॅप्ससह, वापरकर्ते व्यापाऱ्यांना पैसे देऊ शकतात, मित्रांना पैसे ट्रान्सफर करू शकतात किंवा त्यांचे बँक खाते व्यवस्थापित करू शकतात – ते कोणत्याही बँकेचा वापर करतात याची पर्वा न करता.
त्याच्या सोयी आणि गतीमुळे ते व्यक्ती आणि व्यवसायांसाठी पसंतीचा पर्याय बनले आहे.
IANS
रेल्वे कर्मचाऱ्यांना वाढीव विमा लाभ देण्यासाठी भारतीय रेल्वे आणि एसबीआय यांच्यात सामंजस्य करार
The Sapiens News
September 1, 2025
