भारतीय लेखिका आणि महिला हक्क कार्यकर्त्या बानू मुश्ताक यांनी प्रतिष्ठित आंतरराष्ट्रीय बुकर पुरस्कार जिंकणाऱ्या पहिल्या कन्नड लेखिका बनून इतिहास रचला आहे. मंगळवारी लंडनमध्ये त्यांच्या प्रशंसित लघुकथा संग्रह ‘हार्ट लॅम्प’ ला हा पुरस्कार मिळाला.
मूळ कन्नडमध्ये लिहिलेले आणि दीपा भास्थी यांनी इंग्रजीत अनुवादित केलेले हार्ट लॅम्प हे १२ लघुकथांचे एक शक्तिशाली संकलन आहे जे दक्षिण भारतातील पितृसत्ताक समुदायात राहणाऱ्या महिला आणि मुलींच्या दैनंदिन अनुभवांचे वर्णन करते. १९९० ते २०२३ पर्यंतच्या तीन दशकांहून अधिक काळाच्या लेखनातून हा संग्रह मुश्ताक यांच्या महिलांच्या जीवनातील सूक्ष्म वास्तवांचे चित्रण करण्यासाठीच्या चिरस्थायी वचनबद्धतेचे प्रतिबिंबित होतो.
आंतरराष्ट्रीय बुकर पुरस्कार २०२५ मुश्ताक आणि अनुवादिका दीपा भास्थी यांना संयुक्तपणे प्रदान करण्यात आला, ज्यांच्या इंग्रजी अनुवादाने कथा जागतिक प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचवल्या. मुश्ताक यांच्या कामाचा हा पहिला पूर्ण-लांबीचा अनुवाद आहे.
बुकर प्राइज फाउंडेशनच्या मते, मुश्ताक एक विपुल लेखिका आहेत ज्यांच्या नावावर सहा लघुकथा संग्रह, एक कादंबरी, एक निबंध संग्रह आणि अनेक कविता संग्रह आहेत. कर्नाटक साहित्य अकादमी पुरस्कार आणि दाना चिंतामणी आटिमब्बे पुरस्कार यासह त्यांना अनेक उल्लेखनीय साहित्यिक पुरस्कार मिळाले आहेत.
कर्नाटकातील कोडगू येथील लेखिका आणि साहित्यिक अनुवादक दीपा भस्ती यांनी यापूर्वी कोटा शिवराम कारंथ आणि कोडगिना गौरम्मा यासारख्या कन्नड साहित्यिक दिग्गजांच्या कामांचे भाषांतर केले आहे. *हार्ट लॅम्प* या त्यांच्या कुशल अनुवादाला कन्नड साहित्य व्यापक प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी एक महत्त्वाचा घटक म्हणूनही ओळखले गेले.
आंतरराष्ट्रीय बुकर पुरस्कार २०२५ ज्युरीचे अध्यक्ष मॅक्स पोर्टर यांनी हार्ट लॅम्पचे कौतुक केले आणि म्हटले की ते परीक्षकांमध्ये एकमताने आवडते पुस्तक होते. “हे पुस्तक न्यायाधीशांना खरोखर आवडले, आमच्या पहिल्या वाचनापासूनच. ज्युरींच्या वेगवेगळ्या दृष्टिकोनातून या कथांचे वाढत्या कौतुक ऐकणे आनंददायी होते. जगभरातील वाचकांसोबत हा वेळेवर आणि रोमांचक विजेता शेअर करण्यास आम्हाला खूप आनंद होत आहे,” असे ते म्हणाले.
मायदेशी परतताना, कर्नाटकचे मुख्यमंत्री सिद्धरामय्या यांनी बानू मुश्ताक यांना त्यांच्या ऐतिहासिक विजयाबद्दल अभिनंदन केले. दहाव्या क्रमांकावर त्यांनी लिहिले, “कन्नड भाषेचा अभिमान असलेल्या लेखिका बानू मुश्ताक यांचे मनापासून अभिनंदन, ज्यांना आंतरराष्ट्रीय बुकर पुरस्कार मिळाला आहे. हा कन्नड, कन्नड आणि कर्नाटकसाठी आनंदाचा क्षण आहे.”
मुख्यमंत्र्यांनी अनुवादकाचे कौतुक करताना म्हटले की, “सर्व कन्नड भाषांच्या वतीने, मी प्रतिभावान लेखिका दीपा भस्ती यांचे अभिनंदन करतो, ज्यांनी बानू मुश्ताक यांच्या बुकर पुरस्कार विजेत्या ग्रंथ हृदय दीपाचे इंग्रजीत हार्ट लॅम्प म्हणून भाषांतर केले. मला आशा आहे की ती ताकद आणि आत्म्याने लिहित राहावी आणि जगभरात कन्नड भाषेचा सार पसरवत राहावी.”
(एएनआय इनपुटसह)
‘हार्ट लॅम्प’ साठी आंतरराष्ट्रीय बुकर पुरस्कार जिंकणाऱ्या बानू मुश्ताक पहिल्या कन्नड लेखिका ठरल्या
The Sapiens News
May 21, 2025
